วิธีการประดิษฐ์ไซดักปลา ดักปู
ไซที่นิยมใช้กันมากในปัจจุบัน และยังมีให้เห็นทั่วไปคือไซหนูและไซพลาสติก โดยไซทั้ง 2 ชนิดนี้สามารถทำได้ง่าย โดยมีขึ้นตอนต่างๆ ดังนี้
3.1 ไซหูหมู
ตัวไซ
หาไม้ไผ่ที่ไม่แก่ไม่อ่อนจนเกินไป ผ่าเป็นซี่ๆ บางๆ ทำการเหลาเป็นเส้นเรียกว่า “ตอก”
รูปที่ 6 การผ่าไม้เหลาเส้นตอก
เมื่อได้ไม้ไผ่เป็นเส้นๆ หรือตอกที่ต้องการ แล้วนำมาสานเป็นรูปสามเหลี่ยมเรียกว่าเป็นการเริ่มหรือขึ้นหัวไซ ดังรูป
รูปที่ 7 การขึ้นหัวไซ
ส่วนหัวไซจะมีเส้นตอกพุ่งออกเรียกว่าเส้นแนวตั้ง
รูปที่ 8 แสดงเส้นแนวตั้ง
เมื่อได้ส่วนหัวของหัวไซ ทำการสานตัวไซ จะใช้เส้นตอกสานตัดกันในแนวขวางกันกับเส้นแนวตั้งของหัวไซ โดยจะสลับขึ้นลงดังรูป
รูปที่ 9 การสารเส้นแนวขวาง
ทำการสารส้นตอกไปเรื่อยจนใกล้สุดปลายเส้นแนวตั้ง โดยต้องรักษาระยะห่างของตาไซให้สม่ำเสมอกัน
รูปที่ 10 แสดงการสารเส้นแนวขวางจนสุดเส้นแนวตั้ง
เมื่อสารสวนของตัวไซในเส้นขวางใกล้สุดปลายเส้นแนวตั้งแล้ว ให้นำเส้นตอกมาสารเก็บขอบปากตัวไซ โดยขยับเส้นตอกให้ชิดกันจนสุดประมาณ 1 เส้น
รูปที่ 11 แสดงการเก็บขอบปากตัวไซ
ทำการบิดปลายเส้นแนวตั้งไปขัดกับอีกเส้นหนึ่งไปเรื่อยๆ ดังรูป
รูปที่ 12 การขัดปากตัวไซ
เมื่อขัดปลายเส้นแนวตั้งจนรอบปากวงไซแล้ว ส่วนของตัวไซก็เสร็จสมบูรณ์
รูปที่ 13 แสดงส่วนของตัวไซที่เสร็จสมบูรณ์
งาไซ
1) นำเส้นตอกมาวางเรียงกัน 4 เส้น ตัดเส้นตอกยาวประมาณ 1 ฟุต 17 เส้น ด้านปลายปาดให้แหลม นำมาสารขัดกับเส้นตอกทั้ง 4 เส้น โดยไล่ระดับกันเส้นกลางจะเป็นเส้นที่ยาวที่สุดดังรูป
รูปที่ 14 การจัดเรียงเส้นตอกในส่วนของงาไซ
2) ทำการเสริมเส้นตอกอีก 1 เส้นเป็น 5 เส้น
รูปที่ 15 การเสริมเส้นตอก
3) เมื่อได้แผงไม้ผาแล้วให้ทำการม้วนเป็นรูปกรวย สารขัดกันกับเส้นตอกทั้ง 5 เส้นก็จได้ในส่วนของกรวย ของงาไซ
รูปที่ 16 การม้วนกรวยงาไซ
4) นำเส้นตอกมาสารรอบกรวยไซโดยสารเพิ่มอีกประมาณ 3 เส้น
รูปที่ 17 การสารกรวยงาไซ
5) นำเส้นตอกอีกเส้นมาสารโดยรอบโดยให้ชิดกับเส้นสุดท้ายเป็นการเก็บขอบของปากงาไซ
รูปที่ 18 การย้ำขอบงาไซ
6) พับปลายเส้นตอกนำไปขัดอีกเส้นหนึ่งทำโดยรอบปากงาไซก็จะได้งาไซตามที่เราต้องการ
รูปที่ 19 การขัดขอบงาไซและงาไซที่เสร็จสมบูรณ์
การประกอบตัวไซและงาไซ
1) นำงาไซมาทาบกับตัวไซจากนั้นร้อยเชือกตัวไซกับงาไซติดกัน โดยส่วนหูข้างหนึ่งไม่ต้องร้อยเพื่อใช้นำปลาออกจากไซ
รูปที่ 20 การยึดตัวไซกับงาไซเข้าด้วยกัน
2) เหลาไม้ยาวประมาณ 1 คืบ จากนั้นทำการพับครึ่งแล้วบิดเป็นรูปตัวยูขัดระว่างหูไซกับตัวไซ
รูปที่ 21 ได้ไซหูหมูที่เสร็จสมบูรณ์
3.2 ไซพลาสติก
ไซพลาสติกจะเป็นไซที่ประยุกต์มาจากไซหูหมู แต่เปลี่ยนจากไม้ไผ่เป็นพลาสติก แต่ส่วนของไซยังเป็นไม่ไผ่อยู่ ซึ่งไซพลาสติกสามารถทำได้ตามขั้นตอนดังต่อไปนี้
1) เตรียมอุปกรณ์ได้แก่ เชือกไนล่อน ตาข่ายพลาสติก งาไซ ไม้ขัดหัวไซ
รูปที่ 22 อุปกรณ์ในการทำไซพลาสติก
2) ตัดตาข่ายพลาสติกโดยเทียบขนาดเท่ากับงาไซ ดังรูป
รูปที่ 23 การวัดงาไซกับตาข่ายพลาสติก
3) ตัดเชือกไนลอนให้ยาวกว่าความยาวไซประมาณ 1 ฟุต เพื่อทำการถักตาข่ายพลาสติก
รูปที่ 24 การวัดความยาวเชือกไนลอนที่จะใช้ถักตาข่าย
4) ทำการม้วนตาข่ายพลาสติก จากนั้นทำการถักโดยใช้เชือกไนลอน ดังรูป
รูปที่ 25 การถักตาข่ายพลาสติกด้านข้าง
5) ถักตาข่ายจนสุดความยาวของไซ จะได้ส่วนของตาข่ายพลาสติกเป็นทรงกระบอก ดังรูป
รูปที่ 26 ตาข่ายพลาสติกที่ทำการถักเสร็จแล้ว
6) จากนั้นทำการถักส่วนของหัวไซ ใช้วิธีเดียวกันกับการถักตัวไซ เพียงแต่สวนหัวไซครึ่งเดีย
รูปที่ 27 การถักตาข่ายพลาสติกส่วนหัวไซ
7) นำส่วนงาไซมาใส่ท้ายไซ โดยใช้เชือกไนลอนหรือเชือกฟางมัดยึดระหว่างตัวไซกับงา
รูปที่ 28 การยึดตัวไซกับงาไซเข้าด้วยกัน
8) นำไม้ขัดตัวไซมาขัดตาข่ายพลาสติก ตรงส่วนหัวไซที่ไม่ได้ถักเชือกไนลอน เป็นส่วนที่ใช้นำปลาออกจากไซ
รูปที่ 29 การเสียบไม้ขัดส่วนหัวไซ
9) ได้ไซพลาสติกที่พร้อมใช้งาน
รูปที่ 30 ไซพลาสติกที่เสร็จสมบูรณ์